Zasady ogólne wyznaczania lasów HCVF i zasady gospodarowania
w nich w Nadleśnictwie Giżycko
 

1. Lasy będące HCVF (skrót od angielskiej nazwy: High Conservation Value Forests- polska nazwa: Lasy o szczególnych walorach przyrodniczych) są wyznaczane z wykorzystaniem „Kryteriów wyznaczania Lasów o szczególnych walorach przyrodniczych w Polsce" Adaptacja do warunków Polski, lipiec 2006 r. autorstwa: Związku Stowarzyszeń „Grupa Robocza FSC-Polska".
2. Procedura wyznaczania tych lasów i zasad gospodarowania w nich zrealizowana została po konsultacjach z samorządami, organizacjami pozarządowymi i środowiskami naukowymi. Konsultacje prowadzone były w oparciu o informacje zamieszczone na stronie internetowej oraz pisma wysłane do różnych partnerów zapraszające do konsultacji tej tematyki w okresie (I konsultacje od 28.01.2009 r. do 13.03.2009 r., II konsultacje od 20.05.2009 r., do 27.05.2009 r.).
3. Zakres planowanych zabiegów gospodarczych w lasach HCVF podlega konsultacji społecznej w oparciu o informacje zamieszczane na naszej stronie internetowej w okresie jesiennym, poprzedzającym rok kalendarzowy realizacji planów.
4. Dodatkowe informacje na temat lasów HCVF można uzyskać zwracając się z wnioskiem na piśmie o udzielenie informacji zgodnie z obowiązującymi przepisami. W opisie planowanych działań gospodarczych, używane są terminy z zawodowego języka leśników, które są szczegółowo objaśnione w zakładce „Urządzanie lasu (w dokumencie Streszczenie Planu Urządzenia Lasu)" strony internetowej Nadleśnictwa.

Nadleśnictwo Giżycko realizując zasady gospodarki wg FSC oraz poleceń zawartych w Raporcie z audytu certyfikacyjnego PDK12/09, 13/09 -  przedstawia  zatwierdzone przez Dyrektora RDLP w Białymstoku - mgr inż. Ryszarda Ziemblickiego zestawienie lasów HCVF w zasięgu swego działania. Projekt lasów HCVF był poprzedzony konsultacjami z samorządami lokalnymi, opiniami środowisk naukowych jak również organizacji pozarządowych.

Zasady gospodarowania w lasach HCVF
wyznaczonych w Nadleśnictwie Giżycko

Rezerwaty przyrody:

• HCVF 1.1- obszary w granicach rezerwatów przyrody bez zabiegów,
• HCVF 1.1.1- obszary w granicach rezerwatów przyrody z zabiegami ochronnymi.

Wszelkie zabiegi ochronne wykonywane są zgodnie z wytycznymi zawartymi w planach ochrony rezerwatu lub zadaniami ochronnymi ustalonymi przez sprawującego nadzór nad rezerwatem.

W okolicznościach nie przewidzianych wspomnianymi aktami a dotyczących konieczności podjęcia działań interwencyjnych, są one wykonywane na mocy decyzji wydawanych przez sprawującego nadzór nad rezerwatem, każdorazowo w stosunku do zaistniałego zdarzenia.

Z uwagi na wyjątkowy charakter miejsc i zbiorowisk objętych ochroną rezerwatową w Nadleśnictwie Giżycko, nie przewiduje się tu działań gospodarczych mających związek z wykonywaniem czynności pozyskania drewna i wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych lasu.

W celu zminimalizowania wpływu działań gospodarczych człowieka na najwrażliwsze elementy ekosystemów objętych ochroną rezerwatową, decyzją nadleśniczego odstąpiono w wielu przypadkach od wykonywania wskazówek gospodarczych przewidzianych planem urządzenia lasu dla nadleśnictwa w drzewostanach bezpośrednio graniczących z chronionymi obszarami, włączając je do kategorii lasów nieobjętych gospodarowaniem. 

Ostoje zagrożonych gatunków – HCVF 1.2

Zlokalizowane ostoje zagrożonych gatunków zwierząt podlegają ochronie zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 roku – w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną.

W przypadku gatunków (głównie ptaków), dla których wymagane jest ustalenie stref ochrony ostoi, miejsc rozrodu lub regularnego przebywania, wyznaczone są obszary wyłączone z prowadzenia w nich czynności gospodarczych o wielkościach zatwierdzonych przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska.

W przypadkach stwierdzonych miejsc przebywania zwierząt podlegających ochronie gatunkowej, dla których nie jest przewidziane tworzenie stref ochronnych, prace gospodarcze ogranicza się do obszaru lub terminu nie mającego wpływu na ich egzystencję, wykluczając z prowadzenia zabiegów obszary, w których ingerencja gospodarcza mogłaby spowodować zakłócenie normalnego bytowania tych organizmów.

Ewentualne zabiegi gospodarcze wynikające z potrzeb lasu prowadzone są po dokładnym rozpoznaniu terenowym i dokonaniu oceny potencjalnych wpływów przedsięwzięć na różnorodność biologiczną środowiska leśnego, w czasie stwarzającym pewność (z reguły w okresie zimowym), że w żaden sposób nie będą miały wpływu na uszkodzenie lub uszczuplenie populacji chronionych organizmów i zajętych przez nie nisz ekologicznych.

W okolicznościach powstania sytuacji wymuszających, mimo wszystko, podjęcie gospodarczych działań interwencyjnych, wszelkie prace mogące negatywnie oddziaływać na środowisko, prowadzone są w uzgodnieniu z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska na mocy decyzji przez nią wydanych.

Siedliska naturowe, priorytetowe – HCVF 3.1 – ekosystemy skrajnie rzadkie i ginące,  
Siedliska naturowe, pozostałe - HCVF 3.2 – ekosystemy rzadkie i ginące w skali Europy.

Lasy porastające rzadkie lub zagrożone ekosystemy, tzw. siedliska naturowe, priorytetowe z których część ekosystemów skrajnie rzadkich i ginących włączono do grupy lasów nieobjętych gospodarowaniem. Mają one  niebagatelny wpływ na funkcjonowanie całego ekosystemu, przede wszystkim z uwagi na prawidłowe, zgodne z naturą wykorzystanie  wody oraz obieg materii zbliżony do naturalnego łańcucha troficznego. Na siedliskach skrajnie rzadkich i ginących unika się prowadzenia odnowienia lasu rębniami zupełnymi, dbałość o zachowanie dobrego stanu siedlisk odbywa się za pośrednictwem cięć przedrębnych kształtujących skład gatunkowy zbiorowiska roślinnego oraz odnowień lasu rębniami złożonymi.

Działania nadleśnictwa na siedliskach naturowych pozostałych ukierunkowane są na ochronę i odtwarzanie zniekształconych poprzez tworzenie warunków do ich naturalnej regeneracji zgodnie z wytycznymi zawartymi w „Poradnikach ochrony siedlisk i gatunków" prezentowanych przez Ministerstwo Środowiska w dziale „Natura 2000".

Wszelkie działania przewidziane w PUL znalazły swoje odzwierciedlenie w Programie Oddziaływania na Środowisko, co jest przejawem potwierdzającym, że w PUL uwzględniono zapisy PZO dla poszczególnych obszarów NATURA 2000.

Lasy spełniające funkcje w sytuacjach krytycznych:

• Lasy wodochronne – HCVF 4.1
• Lasy glebochronne – HCVF 4.2

Lasy wodo- i glebochronne utworzone zostały w ramach gospodarstwa specjalnego Decyzją Ministra Środowiska nr DL-1.612.5.2016 z dn. 10.11.2016 roku. Nadanie im statusu lasów ochronnych poprzedził wniosek PGL Lasy Państwowe po szerokiej konsultacji z właściwymi terytorialnie jednostkami samorządowymi.

O ich roli w gospodarstwie leśnym decydują położenie i funkcje (poza gospodarczymi), jakie mają do spełnienia.

Forma ochronności  została im przyznana ze względu na ich lokalizację, gdzie obok spełniania funkcji zabezpieczenia potrzeb społeczeństwa na surowiec drzewny, musi być zachowany charakter podstawowych czynników warunkujących rozwój lasu: gleby i wody.

Tą formą objęto lasy położone w najwrażliwszych przyrodniczo fragmentach terenu. Narażonych w przypadku wielkopowierzchniowego pozbawienia ich roślinności drzewiastej na nieodwracalne uszkodzenia wskutek erozji lub podtopienia.

Przewidziane w tych miejscach zabiegi gospodarcze ograniczają się do pielęgnowania lasu, jego przebudowy oraz użytkowania w bardzo ograniczonym powierzchniowo zakresie.

Jako zabiegi pielęgnacyjne przewidywane są tu czyszczenia młodników i zabiegi trzebieżowe polegające na wykonywaniu selekcji drzew: usuwaniu chorych, wadliwych, nie rokujących przyszłości hodowlanych, na korzyść zdrowych, silnych, dobrze ukształtowanych dających pewność prawidłowego rozwoju lasu. Jeżeli w granicach lasów glebo lub wodochronnych znajdują się fragmenty innych kategorii lasów HCVF to dla tych fragmentów stosuje się odpowiednio sposoby postępowania uwzględniające różne kategorie HCVF.

Funkcje gospodarcze polegające na użytkowaniu lasu ograniczają się w zasadzie do czynności zmierzających do jego przebudowy i urozmaicenia składu gatunkowego optymalnego dla zajmowanego siedliska i terenu. Przewidywane są tu metody ograniczające rozmiar usuwanego drzewostanu, gdzie odsłonięciu mogą podlegać tylko niewielkie powierzchnie (nie dotyczy gospodarowania przy zakładaniu bloków upraw pochodnych). Okres odnowienia i przebudowy drzewostanu dostosowany jest do jego funkcji nieprzerwanej ochrony siedliska. W ten sposób bez szkody dla środowiska godzi się cele ochrony i oczekiwania społeczne.

Lasy kluczowe dla społeczności lokalnej – HCVF 6.1

Znajdujące się na terenie lasów  miejsca o szczególnym znaczeniu dla społeczności lokalnych zostały przy udziale i we współpracy ze wszystkimi jednostkami samorządowymi zainwentaryzowane i określono wspólne działania na rzecz ich odtworzenia, utrzymania bądź utworzenia nowych.

Zasady gospodarowania polegają między innymi na uporządkowaniu starych cmentarzy, pojedynczych mogił, odsłonięciu zapomnianych kapliczek.
W lasach przylegających do terenów zurbanizowanych tworzy się ścieżki edukacyjne, ścieżki spacerowe i rowerowe oraz wydziela miejsca służące wypoczynkowi, rekreacji i edukacji. Udostępniono samorządom niezalesione fragmenty terenu położone w bezpośrednim sąsiedztwie wsi na boiska sportowe.

Wycinanie drzew odbywa się po konsultacji z lokalnymi społecznościami lub bez- jeżeli dotyczy likwidowania zagrożeń życia lub zdrowia użytkowników tych obiektów, lub jeżeli dotyczy zagrożeń w odniesieniu do samych obiektów.                                                   

W odniesieniu do działań prowadzonych w lasach HCVF stosuje się ocenę potencjalnych wpływów przedsięwzięć na różnorodność biologiczną  środowiska leśnego.

Tabela. Zestawienie powierzchni lasów HCVF w zarządzie Nadleśnictwa Giżycko.

Wielkości przedstawione w powyższej tabeli zweryfikowano w efekcie uwag otrzymanych podczas audytu FSC.

Osobą wyznaczoną do kontaktów w sprawie lasów HCVF w Nadleśnictwie Giżycko jest mgr inż. Stanisław Stelmasiewicz tel. +48 87 429 98 65 wew. 73.

Zestawienie zadań gospodarczych w lasach HCVF planowanych do wykonania
w 2019 roku w Nadleśnictwie Giżycko.

Objaśnienia użytych kodów:

• IIIA – odnowienie lasu rębnią złożoną,
• IIIAU – odnowienie lasu rębnią złożoną,
• IB – odnowienie lasu rębnią zupełną,
• IIIB – odnowienie lasu rębnią złożoną,
• IIIBU – odnowienie lasu rębnią złożoną,
• V - odnowienie lasu rębnią złożoną,
• TPP – zabieg pielęgnacyjny, trzebież późna pozytywna,
• TWP – zabieg pielęgnacyjny, trzebież wczesna pozytywna,
• CP-P – zabieg pielęgnacyjny, czyszczenie późne.

Szczegółowe informacje na temat planowanych zabiegów dla każdej kategorii ochronności w/w lasów można uzyskać w biurze Nadleśnictwa.

Wszystkie zabiegi gospodarcze prowadzone na terenie nadleśnictwa Giżycko, ich charakterystyka i cel, opisane są w „Opisie ogólnym lasów nadleśnictwa" (elaborat) sporządzonym na okres 2017-2026 r.

Postępowanie w poszczególnych kategoriach HCVF opiera się na:

• „Kryteriach wyznaczania lasów o szczególnych walorach przyrodniczych (High Conservation Value Forests) w Polsce. Część II – gospodarowanie w HCVF", opracowanych i adaptowanych do Polski przez Forest Stewardship Council (FSC) lipcu 2006,
• „Poradniku ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny" wydany przez Ministerstwo Środowiska w 2004 r.

Wszelkie opinie i uwagi w ramach konsultacji społecznych można zgłaszać
do 16 grudnia 2018 r., osobiście w siedzibie Nadleśnictwa,
w godzinach pracy biura, lub na adres:

Nadleśnictwo Giżycko
Gajewo, ul. Dworska 12
11-500 Giżycko

tel.: +48 87 429 98 65
fax.: +48 87 429 98 63
email: gizycko@bialystok.lasy.gov.pl